หลายครั้งที่ความยากมาเป็นเครื่องมือที่คอยช่วยชีวิตเราให้ง่ายยิ่งขึ้น แต่ก็มีอีกหลายคราที่ความยากทำให้ชีวิตของเรายากขึ้นเป็นทวีคูณ เมื่อปัญหาชีวิตไม่ได้เกิดขึ้นมาจากสิ่งภายนอกเป็นสาเหตุ แต่กลับกลายเป็นสิ่งภายในเป็นหลัก กระนั้น การจะไปบอกว่าความยากในชีวิตที่เกิดขึ้นมา ทำให้ชีวิตเราแย่ลงกว่าที่เป็นอยู่นั้น อาจจะไม่ใช่ฐานะที่พึงจะบอกได้แบบนั้น ซึ่งหนทางในการทำให้ความยากนั้นเป็นความง่ายที่ขึ้นอยู่กับ ปัญญาเพียงสิ่งเดียว.
เมื่อความยากเป็นเสมือนแสงสว่างจากปลายอุโมงค์
จุดเริ่มต้นของชีวิตได้เริ่มต้นมาจากความยากนี่เอง หากเรายังไม่สามารถมองออกว่า ความยากเนี่ยเหรอจะมาเป็นทางออกให้กับชีวิตของเรา นั่นอาจจะหมายถึงว่าชีวิตคุณยังไม่ได้เจอความยากมากเพียงพอ หรือว่าคุณอาจจะยังไม่สามารถข้ามปัญหาในวันนี้ของคุณไปได้ไกลเพียงพอ คำตอบของชีวิตขึ้นอยู่กับภารกิจที่คุณฝ่าฟันไป ยิ่งคุณผ่านภารกิจ หรือผ่านด่านไปได้มาก ภารกิจต่อไปก็ยิ่งยากมากขึ้นเรื่อย ๆ คงไม่มีใครเจอภารกิจแรกแล้วภารกิจต่อไป จะรู้สึกง่ายเหมือนเดิมหรอกนะ ชีวิตก็เฉกเช่นเดียวกัน เพียงแต่ว่าผู้คนมากมายยังไม่สามารถตีความหมายของชีวิตออกมาได้อย่างดีเยี่ยมก็เท่านั้นเอง การเจอความยากจึงเป็นแสงสว่างจากปลายอุโมงค์ ที่กำลังรอเราเข้าไปหามันนั่นเอง.
ความสุข หรือความทุกข์ที่เรียงรายเข้ามาหาเรา มันยังไม่ใช่จุดจบของชีวิต แต่กลับกลายเป็นเพียงจุดเริ่มต้นของอะไรบางสิ่งเสมอ หากคุณพร้อมแล้วก็เดินเข้าไปยังอุโมงค์ที่เห็นแสงสว่างอันริบหรี่นั้นเถิด เพราะนั่นคือจุดเริ่มต้นของชีวิตอันแท้จริง ความยากในชีวิตคือการที่คุณลุกขึ้นเดิน ในวันที่คุณยังไม่อยากที่จะเดิน และในวันที่คุณมีปัญหารุมเร้าเต็มไปหมด แต่คุณก็ยังต้องจัดการปัญหาให้กับผู้อื่นอีกตั้งมากมาย ทว่า ชีวิตจะมีคุณค่าได้นั้น ก็ต้องเริ่มต้นจากการเป็นคนที่สร้างความหมายให้แก่ผู้อื่น ซึ่งการผ่านความยากมาได้นั้น จะช่วยให้คุณเป็นคนที่แก้ปัญหายาก ๆ เก่งตามไปด้วย เพราะแสงสว่าง คือสิ่งที่จะคอยช่วยให้ผู้คนที่อยู่รอบข้างคุณ พบเจอทางออกไปพร้อม ๆ กับคุณด้วยยังไงล่ะ.
เกมชีวิตที่ไม่มีวันจบสิ้น
หากคุณเคยเล่นเกม คุณก็จะค้นพบคำตอบได้เลยว่า ยิ่งเรามีทักษะที่เก่งกาจสามารถมาก เราก็ย่อมพบเจอศัตรูที่เก่งพอ ๆ กัน หรือเก่งมากกว่าเราด้วยซ้ำ มีหลายครั้งที่กว่าเราจะผ่านด่านนี้ได้ ก็ยังต้องใช้เวลานานหลายวัน บางทีก็เกือบอาทิตย์หนึ่งเหมือนกัน เพียงเพราะว่าเรายังไม่สามารถเอาชนะด่านนี้ไปได้ มันก็จะติดกับดักอยู่ตรงนี้ ถ้าลองมองกลับกันชีวิตก็เปรียบเสมือนเกมที่เราต้องคอยต่อสู้กันไปเรื่อย ๆ ตอนจบของเรื่องก็คงไม่มีอะไรมาก ก็แค่ได้รับพลังเพื่อต่อสู้กับหัวหน้าใหญ่ของเกมนั้น ๆ นี่ก็คือสัจธรรมที่เราเข้าใจกันดีว่า การต่อสู้ไม่มีวันสิ้นสุด ต่อให้ชีวิตจบลงความยากก็หาจบลงไม่ การเริ่มต้นเกมใหม่ต่อไปเรื่อย ๆ แล้วนี่ก็คือเกมของชีวิต.
การต่อสู้เป็นเพียงแค่การเริ่มต้นเท่านั้น นี่ยังไม่ใช่การจบบริบูรณ์ แต่เป็นเพียงการจบเพื่อเริ่มสิ่งใหม่ขึ้นมาอีกครั้งหนึ่ง ยิ่งเราสะสมแต้มความยากไว้เยอะ การที่เราจะเจอความยากต่อ ๆ ไปมันก็จะง่ายมากยิ่งขึ้น ถ้าหากว่าเราลองสังเกตกันให้ละเอียดสักหน่อย เราก็จะค้นพบว่า ความสามารถที่แท้จริงของมนุษย์ไม่ใช่การอยู่อย่างสุขสบายไปวัน ๆ แต่หากเป็นการที่ต้องผ่านร้อนผ่านหนาวมามาก แล้วก็นำประสบการณ์เหล่านี้แหละ คอยอบรมสั่งสอนผู้ที่ด้อยประสบการณ์กว่า ทำตัวเหมือนเป็นคุณครูคอยชี้แนะแนวทางที่เราทุกคนควรจะต้องเดินกันต่อไป ปัญหาที่ยาก เราก็จะได้แต้มคะแนนที่มากตาม ความสุขในอนาคตเราก็จะแปรผันตรงกันกับความยากที่เราเจอ.
นักพัฒนาตนเองจะมีพลังไม่จำกัด
ขอต้อนรับสู่ดินแดนมหัศจรรย์ ซึ่งเป็นดินแดนที่ไม่ใช่ใครที่จะสามารถจะเข้ามาได้โดยง่าย การเริ่มต้นได้อุบัติขึ้นแล้ว ชีวิตต่อจากนี้ไปจะพบเจอปัญหามากมาย แต่กระนั้นคุณก็จะไม่ได้รู้สึกว่ามันยากอะไรมากมายนัก ถึงแม้ทุกครั้งที่คุณท้อแท้และท้อถอย คุณก็จะพยายามดึงตัวเองขึ้นมาจากหล่มนั้น ไม่ได้จมกองดินอยู่เหมือนสมัยก่อนแล้วล่ะ คุณจะรู้ชัดว่าวันนี้ควรทำสิ่งใด การเลือกทางเดินนี้คุณจะได้รับสิ่งที่ประเมินค่ามิได้ มันยิ่งกว่าสิ่งมีค่าทั้งหมดรวมกัน เพราะเมื่อเราสามารถสร้างพลังใจอย่างเต็มเปี่ยมได้ตลอดเวลา เมื่อนั้นเราจะรู้สึกถึงความกระปรี้กระเปร่าจากธาตุในร่างกาย มันเหมือนเราสามารถดึงจักระของร่างกายได้ทั้งหมด ความรู้สึกโล่ง โปร่งและสบาย เป็นสิ่งที่ความยากนั้นมอบให้ตลอดเวลา.
การฝืกปรือตนเองอยู่เสมอ การไม่ลดละเลิกในความพยายาม การหยั่งรู้จุดหมายปลายทางอันแน่วแน่ สิ่งเหล่านี้ล้วนเป็นความยากยิ่งในผู้ฝึกตนทั้งหลาย และเหล่านักพัฒนาตนเอง สิ่งใดเกิดขึ้นแล้วสิ่งนั้นย่อมให้ผลพวงตามมาเสมอ การสร้างพลังย่อมได้พลัง เคล็ดลับที่เหล่านักพัฒนาตนเองใช้กันอีกอย่างหนึ่งก็คือ การมีคุณธรรมเป็นจุดยืน ซึ่งจริง ๆ แล้วการมีความเชื่อมั่นอันแรงกล้านี้ จำเป็นอย่างยิ่งในการต่อกรกับความรู้สึกภายใน ซึ่งมันก็คล้ายกันกับการต่อสู้กับมารตลอดเวลา ตราบใดที่เราเดินทางเข้ามายังแสงสว่าง ปลายทางของแสงสว่างนั้นย่อมให้ความสุขกับเราอย่างหาที่สุดมิได้ แต่ก่อนหน้านั้นลองคิดดูเล่น ๆ ว่า ปัญหาจะมากมายสักเพียงใด ก่อนที่เราจะถึงปลายทางของแสงสว่างนั้น.
ปัญญาเป็นตัวการปรับวิถีความยากให้กลายมาเป็นพลัง
ถ้าหากมีสิ่งมีชีวิตประเภทหนึ่งที่มีปัญญาประกอบ แล้วสามารถเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ ได้ตลอดเวลา สิ่งนั้นคือมนุษย์ที่ยิ่งกว่ามนุษย์ แถมประเสริฐกว่ามนุษย์ทั่วไป แล้วเราเรียกกันว่า พระอริยบุคคล สิ่งที่เราสามารถเรียนรู้ได้นั้น อาจจะยังไม่มีความสลักสำคัญเท่ากับสิ่งที่เราไม่คาดฝันว่าจะเรียนรู้ได้เลย หมายความว่ามีอีกหลายสิ่งหลายอย่างที่เราจำเป็นจะต้องเรียนรู้ แต่เราก็กลับเพิกเฉยไป อย่างเช่น ความยากของปัญหา เป็นต้น ก็ในเมื่อชีวิตเกิดมาเพื่อเรียนรู้ แล้วไฉนเล่าเราจึงเพิกเฉยต่อปัญหาชีวิต มีหลายคนที่กำลังหาหนทางออกมากมาย บางคนก็หนีปัญหาที่แก้ไม่ได้เสียที หรือบางคนก็คิดว่าความยากไม่ใช่ทางบ้าง กระนั้น พระอริยบุคคลย่อมรู้แจ้งว่า หนทางยังพอมีอยู่ในโลกนี้ แล้วหนทางนั้นคือมุ่งตรงไปสู่ความยากนั่นเอง.
คำจำกัดความของความยาก ไม่ใช่ความยากโดยขาดความพอดี แต่เพื่อจะให้เกี่ยวโยงกับความยาก ก็คงต้องเป็นการทวนกระแสกิเลสนั่นเอง ที่เรียกว่าความยาก เพราะมันไม่ใช่การเดินลง แต่มันคือการเดินขึ้น ซึ่งแรงโน้มถ่วงย่อมมากกว่าอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ไม่ว่าความต้องการของเราจะมากน้อยเพียงใด เราก็ยังคงต้องใช้เหตุผลประกอบเข้าด้วยกันอยู่เนือง ๆ การรู้แจ้งจะเกิดขึ้นก็ต่อเมื่อ เราไปถึงปลายทางแล้วเท่านั้น ทว่า ระหว่างทางก็อาจจะมีบางสิ่งที่ทำให้เรามั่นใจขึ้นได้ว่า นี่คือหนทางของการถึงที่สุดแห่งทุกข์กันอย่างแท้จริง เมื่อตั้งใจมั่นปรารถนาไปสู่หนทางของการหลุดพ้นจากความทุกข์นั้น ทางแห่งความดี และทางแห่งการทวนกระแสย่อมเป็นทางออกของสังสารวัฏนี้.