หากเราต้องการจะเป็นที่สนใจ รวมถึงเป็นความสุดยอดของชีวิตได้นั้น เราก็จำเป็นจะต้องฝึกปรือตนเองอย่างยิ่งยวด มีความมุ่งมั่นและพยายาม ทำให้ทุกสิ่งดีขึ้นให้จงได้ ความสำเร็จกับความสุดยอดอาจจะไม่ใช่ทางเดียวกัน แต่อย่างน้อยที่สุดเราก็จะรู้ตัวเองว่าการเดินทางนี้ เรากำลังบ่ายหน้าไปในทิศทางใด แล้วถ้ามันเป็นความสุดยอดในสิ่งที่ดี เมื่อนั้นมันจะเป็นความสุดยอดที่ไม่มีอะไรมาเทียบเท่าได้เลย.
ชีวิตคือการเดินทางไกล
จุดเริ่มต้นของชีวิต มันคือวันที่เรารู้ว่าเราต้องเดินทางไกล หากวันใดวันหนึ่งเรารู้ชัดว่า วันนี้แหละเป็นวันที่เราจะต้องเดินทางกันแล้วนะ เมื่อนั้นคุณก็จะพบเจอเป้าหมายของชีวิตเป็นสิ่งแรก ต่อมาคุณก็จะเจอความหมายชีวิตสืบไป แต่การที่เราจะไปบอกว่าจุดเริ่มต้นของวันแรกนั้น ควรจะเป็นเมื่อไรหรือที่ใด มันก็มิใช่จะเป็นสิ่งที่จะพูดกันได้โดยง่าย ก็เพียงเพราะไม่มีใครรู้ว่าเสียงเรียกของจิตวิญญาณได้เข้ามาย้ำเตือนในแต่ละปัจเจกชนเมื่อไรกันแน่ แต่อย่างน้อยที่สุด ชีวิตเราก็จะเป็นไปตามสิ่งที่เรามุ่งหมายกันอยู่ดี มันไม่มีคำว่าบังเอิญบนสากลจักรวาลนี้ ทุกสิ่งที่เราคิดนึกปรุงแต่ง ล้วนแต่เป็นสิ่งที่มาจากเหตุปัจจัยหลอมรวมกันทั้งหมดทั้งสิ้น.
ส่วนคนที่ไม่รู้เลยว่าชีวิตคือการเดินทางไกล คุณก็อาจจะกำลังหลงทางอยู่ก็เป็นได้ การเดินวนอยู่ในวงจรเดิม ๆ ไม่ว่าจะเป็นความขี้เกียจ ความโลเล หรือว่าความมักง่าย สิ่งต่าง ๆ ที่เป็นส่วนประกอบของคุณสมบัติที่ไม่ได้ก่อเกิดให้ชีวิตมีความสร้างสรรค์มากยิ่งขึ้น มันก็จะรังแต่สร้างความตกต่ำให้แก่ตัวของเรามากขึ้นเท่านั้น อย่างน้อยที่สุด ถ้าเราไม่รู้ว่าจะเดินไปทางไหน เราก็ควรที่จะต้องก้าวเดินต่อไป อย่ามัวรีรอให้ความรู้สึกมันเข้ามาย้ำเตือนอย่างเดียว เราก็จำเป็นจะต้องแสวงหาสัญญาณเตือนต่าง ๆ ด้วยตัวของเราเองด้วยเสมอ การสังเกตก็จะเป็นตัวช่วยให้เรามองสิ่งรอบตัวได้ละเอียดลออ แถมยังสามารถอธิบายโดยแยบคายได้ว่าสิ่งนี้คืออะไร.
ยอดเขามีเอาไว้ให้ปีนป่าย
ภูเขาจะสูงใหญ่และยากที่จะปีนขึ้นไปสักแค่ไหน ก็สู้จิตใจคนที่พยายามจะปีนป่ายไปไม่ได้ ความพยายามนั้นเป็นสิ่งที่สำคัญมากในทุกยุคสมัย แล้วก็จำเป็นมากในทุกโอกาสของชีวิต ไม่ว่าเราจะเป็นคนแบบไหนหรือสีผิวใด อาจจะไม่ได้มีความสลักสำคัญไปมากกว่าคุณสมบัติที่เหมาะควรแก่การใช้ชีวิตอย่างสุขสมบูรณ์ก็เป็นได้ ถ้าเปรียบชีวิตเหมือนรถไฟ การเดินทางของชีวิตก็คงเป็นเหมือนรางรถไฟ ชีวิตต้องมีเป้าหมาย มันขาดเป้าหมายไปไม่ได้ หากเราขาดเป้าหมายมันก็จะแปลว่าเราไม่มีโอกาสรุดหน้าไปได้เลย ก็เพราะรถไฟต้องการรางรถไฟอยู่เสมอ แล้วการที่เราจะใช้ชีวิตอย่างดีเยี่ยมได้นั้น เราก็จำเป็นจะต้องหาความหมายที่ดีเอาไว้ให้แก่ชีวิตของเราเองด้วย.
ความสุดยอดเป็นเพียงนามธรรมที่จับต้องไม่ได้ เราจึงไม่ควรสนใจมันมาก แต่กระนั้นก็ยังมีผู้คนมากมายสนใจมันอยู่ตลอดเวลา ถึงคำว่าอยากเป็นคนที่ดีที่สุด อยากไปถึงจุดสุดยอดของอาชีพ ความสัมพันธ์ หรือฐานะทางการเงิน ทว่า ชีวิตมันไม่ใช่สิ่งที่เราจะไปมุ่งหวังแต่ความสุดยอดเพียงอย่างเดียว หากแต่เพียงเราค่อย ๆ สังเกตกันไปว่า คนที่เขามีความสุดยอดอยู่ในตัวเองเขามีลักษณะเด่นอย่างไรบ้าง ไม่ว่าจะเป็นความอดทนอดกลั้น ความไม่ลดละเลิก ความไม่ย่อท้อต่ออุปสรรคทั้งปวง หรือสิ่งที่เป็นนิสัยของบุคคลคนนั้น สิ่งต่าง ๆ หลอมรวมให้คน ๆ หนึ่งได้มีชีวิตที่ดีกว่าชาวบ้านเขา มันเป็นไปด้วยเหตุปัจจัยใดกันแน่.
ความสุดยอดเป็นเพียงแค่ขนมหวาน
คงไม่มีใครกินขนมหวานแทนอาหารหลัก และก็คงไม่มีใครกินอาหารหลักอย่างเดียวโดยไม่มีขนมหวานเลย บางครั้งชีวิตเราก็อยากจะทานขนมหวานหลังมื้ออาหารบ้าง และก็มีบางครั้งที่ชีวิตอยากจะกินขนมหวานอย่างเดียวโดยที่ไม่สนใจอาหารหลักเลย แต่ยังไงแล้วความต้องการของชีวิต ก็คือสิ่งที่เราจะต้องใส่ใจเอาไว้ เพราะร่างกายมีความต้องการสารอาหารที่ครบ 5 หมู่ พอขาดธาตุใดธาตุหนึ่งไป ปัญหาก็ย่อมตามมา ประโยชน์ต้องคู่กับความสมดุล แล้วถ้าชีวิตที่ต้องการความสุดยอด คือชีวิตที่ต้องการแต่จะกินขนมหวานตลอดเวลา สุดท้ายแล้วชีวิตก็จะขาดแร่ธาตุที่สำคัญไป แล้วมันก็จะไม่มีวันเติมเต็มร่างกายให้แข็งแรงได้เลย.
หากเรามีพื้นฐานที่แข็งแรง และมั่นคงเพียงพอ เราก็ไม่จำเป็นต้องหาความสุดยอดเลยก็ได้ สิ่งนี้ก็คงคล้ายกับการที่เราหยุดที่จะแสวงหาสิ่งอื่นมาเติมเต็ม เพราะเราได้มีการเติมเต็มอยู่แล้ว การที่เรายังหาสิ่งอื่นเพื่อมาทดแทน แสดงว่าเราก็จะไม่มีวันได้เติมเต็มสิ่งที่ขาดหายไปอยู่ดี อีกนัยหนึ่งอาจจะอธิบายได้ว่าเราตามหาสิ่งที่สุดยอด ก็เพียงเพื่อมาย้ำเตือนในความรู้สึกเบื้องลึกว่า เราเองยังไม่มีความสุดยอดในตัวเอง ถ้าอธิบายกันตามตรงก็คือคุณสมบัติที่สุดยอดนั้นไม่มีอยู่จริง มันเป็นเพียงแค่ความอยากของเราเท่านั้น ก็เพราะถ้าเรามีคุณสมบัติที่ดีครบถ้วนจริง ๆ แล้ว เราจะต้องการความสุดยอดกันไปทำไมเล่า ก็มันคือสิ่งที่เรากระทำในทุกวันอยู่แล้ว.
มรรคมีองค์ 8 คือสิ่งที่เป็นส่วนประกอบของความสุดยอด
ยิ่งศึกษาหาความรู้มากเท่าไร ก็ยิ่งค้นพบว่าทุกคุณสมบัติที่เป็นส่วนประกอบของความสุดยอด หรือการมีชีวิตที่ดีได้นั้น ก็คือการฝึกฝนมรรคมีองค์ 8 นั่นเอง แล้วทั้ง 8 ข้อนี้ก็ล้วนแต่เป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างยิ่งในการใช้ชีวิตกับทุกบริบท ไม่ว่าจะเป็น 1. ความเห็นถูก 2. ความคิดถูก 3. คำพูดถูก 4. การกระทำถูก 5. การประกอบอาชีพถูก 6. ความเพียรถูก 7. การรู้ตัวถูก และ 8. การมีสมาธิถูก แล้วถ้าหากว่าเราใช้ชีวิตโดยการฝึกปรือตนเองผ่านมรรค์มีองค์ 8 นี้ได้ ชีวิตเราก็จะพบเจอกับความสุดยอด โดยที่เราไม่ต้องไปคาดหวังความสุดยอดในชีวิตอีกเลย แล้วมันก็จะเป็นชีวิตที่ทรงพลังมากยิ่งขึ้น ในการที่เราจะใช้มันได้อย่างเต็มที่.
บางสิ่งในชีวิตอาจจะไม่มีคำตอบตายตัว มันอาจจะเป็นคำถามปลายเปิดที่เราไม่สามารถหาคำตอบที่ถูกหรือผิดโดยส่วนเดียว มันอยู่ที่ว่าเราจะตีความ และวิเคราะห์คำถามนั้นอย่างไรมากกว่า ซึ่งคำตอบมันก็จะขึ้นอยู่กับประสบการณ์และการคิดหาเหตุผล เนื่องจากบางคนก็ไม่สามารถเข้าใจหลักของเหตุและผลได้ กระนั้น เขาเหล่านั้นก็จะไม่สามารถตีความคำถามได้อย่างละเอียดถี่ถ้วน มันก็จึงนำไปซึ่งการหาคำตอบที่ตื้นเขินไปมากกว่าการหาคำตอบแบบลึกซึ้งได้จริง ๆ ไม่ว่าอะไรก็ตามแต่ ความสุดยอดก็ยังเป็นสิ่งที่มนุษย์ทุกคนใฝ่ฝันที่จะไปถึง แต่ถ้าหากเรารู้แล้วว่า ความสุดยอดคือคุณสมบัติที่ดีประกอบเข้าด้วยกัน วันนี้จึงเป็นวันที่คุณได้เริ่มต้นเดินทางไกลเพื่อปีนป่ายภูเขาอันสูงใหญ่แล้วล่ะ.