ถ้าเราลองสังเกตกันให้ดี ๆ เราจะพบว่าปัญหาของชีวิตส่วนใหญ่ เกิดจากความไม่รู้แก่นแท้ของปัญหานั้นเป็นส่วนมาก นั่นหมายความว่า ถ้าเราสามารถล่วงรู้ถึงเหตุที่เกิดปัญหานั้น หรือแก่นแท้ของปัญหาว่ามันเกิดจากอะไรกันแน่ สิ่งเหล่านี้ก็จะช่วยให้เราตระหนักรู้ถึงปัญหาของชีวิตได้อย่างทันท่วงที แล้วเราก็ไม่จำเป็นจะต้องไปทนทุกข์กับปัญหานั้นอย่างยืดเยื้อยาวนานอีกต่อไป.
ทุกครั้งที่เราคิด พูด หรือกระทำสิ่งใดไป ขอให้เราใช้ตัวกรองปัญญาเป็นสิ่งที่ช่วยคัดกรองอยู่เสมอ เมื่อนั้นเราจะพบว่าชีวิตเราจะสามารถดำรงอยู่ได้โดยธรรม อะไรที่ไม่ก่อเกิดประโยชน์เราก็จะไม่กระทำสิ่งนั้นลงไป และอะไรที่ก่อเกิดประโยชน์เราก็จะเร่งกระทำสิ่งนั้นโดยเร็วที่สุด ทว่า ชีวิตที่ดำเนินไปด้วยปัญญานี้ ก็ไม่ต่างอะไรกับการถือตะเกียงเดินไปท่ามกลางหุบเขาที่มืดมิด แน่นอนว่าเราจำเป็นต้องพึ่งพาแสงสว่างในการเดินทางฉันใด เราก็ยังจำเป็นต้องพึ่งพาปัญญาในการใช้ชีวิตฉันนั้น.
ชีวิตของคนเรานั้นก็คงเปรียบเสมือนน้ำค้างบนหินผา น้ำค้างนี้เกิดจากการที่ถ้ำพบเจอความชื้นสะสมกันเป็นระยะเวลานาน บางครั้งน้ำค้างนี้ก็กลายเป็นหินย้อยลงมา การบ่มเพาะของระยะเวลาทำให้สรรพสิ่งตกตะกอนกลายเป็นหินขึ้นมาจริง ๆ แต่ทว่าก่อนหน้านี้ธรรมชาติก็ไม่ได้สร้างหินขึ้นมา แต่ธรรมชาตินั้นหลอมรวมหินจากธาตุต่าง ๆ เสียมากกว่า ปัญญาก็เฉกเช่นเดียวกัน มันเกิดจากความหลงเข้าไปยึดก่อน หลังจากนั้นก็เริ่มเปลี่ยนสภาพจากความหลง ด้วยการหาความรู้สืบไป.
ทุกสิ่งผันแปรเพื่อบางสิ่งที่ดีกว่าเสมอ การปรับตัวเพื่อให้ชีวิตดีขึ้นเป็นเรื่องธรรมดาสามัญ หากเราไม่ยอมปรับตัวชีวิตเราก็จะจมอยู่ในกระแสของความหลงกันต่อไป วันนี้จึงเป็นวันที่สำคัญในการเรียนรู้ว่าอะไรคือสิ่งที่ควรทำ และอะไรคือสิ่งที่ไม่ควรทำ จงยังความไม่ประมาทให้ถึงพร้อม และเร่งแสวงหาทางออกของชีวิตโดยเร็ว ความตายเป็นสิ่งที่แน่นอนยังไงสักวันมันต้องมาถึง แต่ปัญญาเป็นสิ่งที่ไม่แน่นอน เพราะถ้าวันนี้เราไม่เริ่มที่จะฝึกสติ สมาธิ แล้วปัญญาจะมาจากที่ใดกันเล่า.
โลกใบนี้สามารถนำทุกสิ่งอย่างมาใช้เพื่อประกอบการขบคิดได้ทั้งหมดทั้งสิ้น นักปราชญ์ทุกคนย่อมเล่นแร่แปรธาตุ จากสิ่งหนึ่งไปยังอีกสิ่งหนึ่ง โดยไม่ขัดกับหลักธรรมคำสอน ตัวกรองปัญญาจะมีได้ด้วยจากการฝึกฝนอย่างเดียว ไม่ได้มาจากการขโมยความคิดของผู้อื่น หรือว่าแย่งชิงสิ่งใดมาทั้งนั้น หากเราไม่เริ่มเรียนรู้จากปัญหา อนาคตของเราก็จะพบเจอแต่ความผิดพลาดนานาประการ แล้วเมื่อใดเริ่มมีสติเรียนรู้ได้ เมื่อนั้นความถูกต้องก็จะเข้ามาแทนที่.
ยิ่งเราเจอปัญหามากเท่าไร เราก็จะเรียนรู้จากปัญหาได้มากเท่านั้น ตัวกรองปัญญาจะเกิดขึ้นจากการขบคิดอย่างถูกวิธี
ศุภกิตติ์ กิติมหาคุณ