คงไม่มีใครในโลกนี้ไม่รู้จักความทุกข์ แต่แล้วไอความทุกข์ที่เรารู้จักกันดีมากมาย ทำไมมันถึงมาหาเรานัก เราก็พยายามหนีมันแล้วนะ แต่ทำไมความทุกข์ก็ยังตามติดเราเหมือนเงาตามตัว ไม่ยอมห่างเราไปไหนเลย พยายามมีความสุขก็แล้ว พยายามทุกทางก็แล้วแต่ก็ยังทุกข์อยู่วันยังค่ำ หรือที่แท้เรายังไม่รู้จักความทุกข์จริงๆ ‘อยู่กับความทุกข์ให้เป็น’ บทความจาก ข้อธรรม คำสอน พระไพศาล วิสาโล ที่จะชโลมจิตใจให้คลายทุกข์ได้ไม่มากก็น้อย.
ถ้าคุณยังคิดว่าคุณรู้จักความทุกข์ดี คุณกำลังคิดผิด ถ้าคุณกำลังคิดว่าคุณรู้ทุกข์ คุณกำลังคิดผิด หรือถ้าคุณกำลังคิดว่าคุณจะพ้นทุกข์ด้วยการหนีทุกข์ คุณก็กำลังคิดผิดเช่นเดียวกัน คำตอบนั้นคือเพราะว่า ‘รู้ผิด’ แค่นั้นเอง เมื่อเรารู้ทุกข์ผิดจุด ไปรู้ว่ามีทุกข์ให้หนี มีทุกข์ให้ปัดไป หรือมีทุกข์ให้เลี่ยง ไม่เผชิญหน้านั่นแหละสาเหตุที่จะทำให้เราเกิดทุกข์แท้.
ความทุกข์แปลง่าย ๆ ว่า “สภาวะที่บีบคั้นให้แตกดับไป” สิ่งใดมีการเกิดขึ้นสิ่งนั้นย่อมมีการดับไปเป็นธรรมดา นี่คือสิ่งสามัญคู่โลกมาช้านาน แถมเราไปเปลี่ยนกฎนี้ไม่ได้ด้วย มันคือกฎไตรลักษณ์ที่อธิบายลักษณะของธรรมชาติว่าจะหมุนเวียนอยู่แค่นี้ไม่หลุดออกจากสามสิ่งนี้ไปได้ จนกว่าจะมีปัญญาเห็นแจ้งสัจธรรม จึงจะเข้าใจว่า ไอที่เราหนีอะมันหนีไม่ได้ ทุกข์ให้รู้ ไม่ใช่ให้หนี นี่คือปัญญาขั้นแรกที่จะต้องเรียนรู้ต่อไป.
เมื่อเราเข้าใจแล้วว่าทุกข์ให้รู้ “แล้วเราจะรู้ทำไมก็มันทุกข์อะ ทุกข์นะไม่ใช่สุข จะได้ไม่หนี” คำตอบก็คือ ‘ใช่’ มันคือทุกข์ แต่ยิ่งหนียิ่งทุกข์นะสังเกตสิ หนีพ้นเหรอ หนียังไงหาวิธีมาให้หน่อย ถ้าจะบอกแบบปกติคนทั่วไปก็จะพูดว่า เจอทุกข์ก็ให้ฟังเพลง กินเหล้า ไปหาแฟน แล้วถ้าสมมุติว่า ฟังเพลงไม่ได้เครื่องเสียงพัง กินเหล้าไม่ได้ไม่มีเงิน ไปหาแฟนไม่ได้เพราะแฟนเพิ่งบอกเลิกไปเมื่อวานนี้.
คุณจะทำยังไงต่อไป สุดท้ายมันก็ไปทางที่เลวร้ายกว่านั้นคือ ปล้น ฆ่า ชิงทรัพย์ ฯลฯ สุดท้ายมันก็จะวนลูปเดิมไปเรื่อย ๆ คือหนีทุกข์ตลอดไป บางครั้งการรู้และหยุดที่จะหนี นั่นก็หมายความว่าเริ่มมีสติรู้ทุกข์แล้วล่ะ ก็เพราะโดยธรรมชาติของจิต หรือสัตว์ทุกตัว ย่อมรังเกียจทุกข์ เปรียบเหมือนสิ่งเหม็นเน่าที่ไม่อยากเข้าใกล้ แต่ก็นั่นแหละหนามยอกเอาหนามบ่ง มีทุกข์ให้รู้ทุกข์ แล้วทุกข์จะดับเอง.
ทุกข์ไม่ได้มีไว้ให้หนี มีไว้ให้รู้ พอรู้ทุกข์แล้วทุกข์จะดับไปเอง
ศุภกิตติ์ กิติมหาคุณ