พลังของการเสพติด และการเสพติดคือพลัง

ความคิดเห็นต่อการบรรยาย

Maté ได้เล่าเรื่องราวเกี่ยวกับคนที่ติดยาเสพติด และคนที่ติดหนักมาก ๆ ด้วยการเสพเฮโรอีน โคเคน ดื่มแอลกอฮอล์ ยาไอซ์ และทุกชนิดที่คนสามารถนำมาเสพได้ เมื่อนำมาเปรียบเทียบกับแพทย์ผู้ที่สามารถรักษาคนไข้ได้ด้วยการมีอายุที่ยืนยาว เขาไม่สามารถทำแบบนั้นได้ก็เพราะคนไข้ส่วนใหญ่ของเขาตายก่อนวัยอันควร พวกเขาตายด้วย HIV โรคตับอักเสบ ติดเชื้อที่ลิ้นหัวใจ ติดเชื้อที่สมองหรือที่กระดูกสันหลังและอีกมากมาย.

คำพูดของนักเขียนอียิปต์ Naguib Mahfouz เขียนไว้ว่า “ไม่มีบันทึกเกี่ยวกับความโหดร้ายของชีวิต เท่ากับสิ่งที่ปรากฏออกมาให้เห็นผ่านร่างกายมนุษย์” เพราะคนเหล่านี้สูญเสียทุกสิ่งอย่าง ไม่มีอะไรทำให้หยุดจากการที่พวกเขาได้ติดยาเสพติดได้เลย แต่คำถามคือ ‘ทำไม’ เนื่องด้วยคนไข้คนหนึ่งได้พูดว่า “ผมไม่ได้กลัวตาย ผมกลัวการใช้ชีวิตอยู่มากกว่า”.

คำถามที่เราควรจะถามต่อไปอีกก็คือ “ทำไมคนเหล่านี้ถึงกลัวการใช้ชีวิต” ถ้าเราเข้าใจคนที่ติดยาเสพติดจริง ๆ เราจะรู้ชัดว่าพวกเขาต้องการความสุข ต้องการจะเป็นอิสระจากสิ่งที่ร้อยรัดไว้ และต้องการอะไรที่มันทำให้ถึงความสุขอันแท้จริง แต่มันก็แค่ชั่วคราว คำถามที่เราควรถามคือ “อะไรคือสิ่งที่ขาดหายไป และอะไรเกิดขึ้นกับพวกเขากันแน่”.

เท้าความไปถึงสารเสพติดทุกชนิดที่เป็นตัวบรรเทาความเจ็บปวด แต่สิ่งที่เราต้องคำนึงไม่ใช่มันมีส่วนช่วยทำให้หายเจ็บปวด หรือทำไมถึงติดยาเสพติดแต่ต้องถามว่าทำไมถึงเจ็บปวดมากกว่า.

นักจิตวิทยาชาวสก็อตชื่อ R.D. Laing กล่าวไว้ว่า 3 สิ่งที่คนมักจะกลัวคือ “ความตาย คนอื่น และความคิดของตัวเอง” หลายครั้งที่เขารู้สึกว่าหลายอย่างพยายามดึงเขาออกจากตรงนั้น เมื่อเรายิ่งใช้ชีวิตต่อไปก็ยิ่งรู้สึกว่ามีความไม่เป็นตัวเองมากยิ่งขึ้น ด้วยการโกหกบ้างหรือไม่พูดตามความเป็นจริงบ้างก็ตาม.

ความหมายของการเสพติดคือ ทุกพฤติกรรมที่ทำให้คุณรู้สึกผ่อนคลายแค่ชั่วครั้งชั่วคราว ทำให้คุณมีความสุขในระยะสั้นแต่สิ่งนั้นทำให้คุณเจอปัญหาในระยะยาวต่อไป รวมถึงคุณไม่สามารถที่จะหยุดมันได้แม้ว่ามันจะเป็นสิ่งที่เลวร้ายก็ตาม นัยของการเสพติดไม่ใช่แค่ยาอย่างเดียว มันรวมถึงเซ็กซ์ อินเทอร์เน็ต ชอปปิง หรืออาหาร.

เรื่องราวของศาสนาพุทธที่เกี่ยวกับเปรต (The hungry ghosts) ที่มีท้องที่ใหญ่แต่ภายในกลับว่างเปล่า มีร่างกายที่ผอมบางและปากที่เล็กมาก เปรตนั้นไม่เคยอิ่มและหมายถึงทุกแห่งหนก็มีเปรตในสังคมเต็มไปหมด เปรียบเหมือนการเสพติดคือการพยายามที่จะเติมเต็มจากสิ่งภายนอกทั้ง ๆ ที่ภายในนั้นว่างเปล่า.

ถ้าคุณอยากรู้ว่าทำไมพวกเขาถึงเจ็บปวด คุณไม่สามารถดูจากพันธุกรรมได้ คุณต้องดูชีวิตของพวกเขามากกว่า มันคือสภาพแวดล้อมที่ค่อย ๆ ปรับเปลี่ยนความคิดที่ละเล็กน้อย มันทำให้ความคิดเปลี่ยนไป.

การทดลองของหนูตัวหนึ่ง หลังจากนั้นคุณหยิบมันขึ้นมาป้อนอาหารให้มันกิน มันกลืนอาหารลงไปดื่มด่ำกับอาหารนั้นแล้วก็มีความสุข ทว่า ถ้าคุณลองวางอาหารห่างไว้แค่ไม่กี่นิ้วจากจมูกของมัน หนูจะไม่มากินอาหารและยอมให้ตัวเองอดตาย เพราะว่าในทางพันธุกรรมสัญญาณนั้นถูกส่งว่าอาหารไม่มีอีกแล้ว มันจะไม่พยายามหาอาหารอีกต่อไป.

สารนั้นเรียกว่าโดพามีน สารนี้จะเกิดขึ้นจากการที่เราผลักดันตัวเองออกไป จากความตื่นเต้น กระฉับกระเฉง หรือว่าต้องการรู้บางสิ่งอย่างลึกซึ้ง ถ้าเราไม่มีสารนี้ก็จะไม่มีแรงผลักดันออกไป แล้วลองนึกภาพว่า “การที่เสพสารเสพติดเข้าไปมันหมายถึงอะไร” มันก็คือการที่เรานำสารโดพามีนเข้าสมองนั่นเอง ด้วยความเป็นสารเสพติดก็ไม่จำเป็นที่จะต้องเรียกว่าเสพติดเสมอไป เช่นการกินก็ไม่ใช่ทุกคนที่จะเสพติดการกิน ไม่ใช่ทุกคนที่จะเสพติดการชอปปิง หรือไม่ใช่ทุกคนที่จะเสพติดการดูทีวี คำถามคือทำไมบางคนถึงหวั่นไหวง่าย.

การทดลองหนูอีกตัวหนึ่ง เป็นหนูที่เพิ่งเกิดมาใหม่ ๆ ถ้าเราแยกมันออกจากแม่มันจะไม่ร้องไห้ถึงแม่ ถ้าเกิดใช้ชีวิตในป่านั่นก็หมายถึงมันจะต้องตาย เพราะมันไม่สามารถอยู่รอดอย่างปลอดภัยได้ แม่มีหน้าที่ปกป้องลูกของตัวเองและเลี้ยงดูให้เติบโตเช่นกัน ซึ่งในทางพันธุกรรมแล้ว การส่งสัญญาณจะผูกเข้าด้วยกันเพื่อที่จะผลิตสารเอนดอร์ฟิน มันสามารถเป็นสารคล้ายกับมอร์ฟีนเพื่อที่จะบรรเทาความเจ็บปวดได้ เหมือนความผูกพันระหว่างแม่กับลูก และสายสัมพันธ์ทำให้เกิดสารเอนดอร์ฟิน.

เปรียบเหมือนการที่บางคนเสพสารเสพติดแล้ว กลับชอบใจเพราะสารนี้ไปกระตุ้นสารเอนดอร์ฟินมา ทำให้พวกเขาเสพต่อไปเรื่อย ๆ ทำไมการที่โดนกระทำชำเราตอนที่ยังเป็นเด็ก กระบวนการของเอนดอร์ฟินไม่เกิดขึ้นกับพวกเขารวมถึงมันไม่ถูกพัฒนาขึ้น ก็เพราะพวกเขาไม่สามารถเชื่อมต่อกับความผูกพันได้ มีคนไข้คนหนึ่งบอกเขาว่า ครั้งแรกที่เธอได้เสพเฮโรอีน “เธอรู้สึกเหมือนมีแม่มากอดตัวเธอ ทำให้เธอรู้สึกอบอุ่นมาก”.

การเลี้ยงดูของแม่ก็เป็นสิ่งที่จะส่งผ่านความรู้สึกต่อเด็กคนหนึ่งได้ อย่างเช่น เด็กแบเบาะสามารถรับรู้ถึงความตึงเครียดของพ่อแม่ได้ สามารถซึมซับมาและประมวลผลว่าแม่กำลังวิตกกังวล มันก็ทำให้เด็กคนนั้นมีอารมณ์แบบนั้นติดมาด้วย พอโตขึ้นมาก็ต้องการเป็นที่ยอมรับของสังคม ถ้าพ่อแม่ไม่ยอมรับในวัยเด็กการโตมาก็ยิ่งจะทำให้เพิ่มการยอมรับมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการเรียนหมอเพื่อที่เราจะมีคนเรียกเราให้ไปรักษา หรือการบ้างานก็ทำให้เหมือนกับเรามีคุณค่ามากยิ่งขึ้น.

เขาได้อ่านบทความนึงของผู้ชายที่ชื่อ Nisio Gomes เขาคือคนที่เป็นหัวหน้าของกลุ่ม Guarani ในป่าอะเมซอน ประเด็นที่ชายผู้นี้ถูกฆ่าคือเขาต้องการปกป้องคนของเขาจากการที่มีคนจะมาทำลายป่าไม้ของเขาไป มันก็เหมือนกับการที่คนที่เสพยาเสพติดได้ถูกปฏิเสธในสังคมออกไปเรื่อย ๆ มันทำให้คนเหล่านี้ยิ่งหันกลับมาเสพยามากยิ่งขึ้น.

ในเมื่อไม่มีทางออกสำหรับปัญหาของสังคมของคนพื้นเมืองได้ มันทำให้การบรรเทาความเจ็บปวดด้วยการเสพติดยิ่งทวีคูณมากยิ่งขึ้น พวกเขาทำร้ายกันไปเพื่ออะไร พวกเขาเสพติดกันไปทำไมก็การเสพติดเพื่อที่จะมีอำนาจ เพื่อที่จะมีความมั่งคั่ง เพื่อที่จะได้ยึดครองและทำให้รู้สึกตัวใหญ่มากยิ่งขึ้น.

สิ่งที่จะบ่งบอกการเติมเต็มจากภายในได้ ก็เพราะเราต้องเติมเต็มจากการมีขึ้นมาก่อน ไม่ว่าจะเป็นศาสนาใด หรือคนสำคัญของโลกคนใดก็ตาม ล้วนแต่สอนว่ามีสิ่งที่ดีและสิ่งที่ไม่ดีเสมอ ถ้ามีสิ่งที่ไม่ดีมาบอกให้คุณมีอำนาจคุณจะเอาไหม ถ้าคุณเป็นคนดีจากภายในคุณจะตอบปฏิเสธมันไปเพราะคุณมีความอิ่มใจอยู่แล้ว มันเติมเต็มจากภายในของคุณ อำนาจจึงไม่จำเป็นอีกต่อไป.

การสั่งสอนการอธิบาย หรือแม้กระทั่งการถ้อยทีถ้อยอาศัยนั่นแหละคือทางออกของปัญหาในสังคม ไม่ใช่การบังคับหรือใช้อำนาจใด ๆ ทั้งสิ้น ไม่ว่าสิ่งใดก็ตามล้วนสอนให้หาแสงไฟในตัวเองให้เจอ มันทำให้สิ่งรอบข้างของเราเจิดจรัสมากยิ่งขึ้น.

คำพูดมากมายที่ก่นด่ามนุษย์ด้วยกัน ที่ว่ามนุษย์นั้นเห็นแก่ตัว มนุษย์ไม่มีทางดีได้หรอก นั่นไม่ใช่สิ่งที่เป็นความจริงก็เพราะเราต้องสร้างวัฒนธรรมขึ้นมาแล้วค้นหาแสงไฟในตัวเองให้เจอ แสงไฟจะทำให้เรารักตัวเองมากขึ้น และแสงไฟจะทำให้อ่อนโยนต่อธรรมชาติมากขึ้นตามไปด้วย.